Over intervisie als vorm van leren van-en-met-elkaar in groepsverband om de professionaliteit te vergroten is veel geschreven. Helaas leidt intervisie niet altijd tot de gewenste resultaten terwijl het in potentie een prachtige, effectieve en efficiënte vorm van leren en ontwikkelen is. Om die reden wordt vaak gekozen voor begeleide intervisie om het leereffect te vergroten en het proces te sturen. Begeleide intervisie klinkt wellicht logisch, maar vraag je eens af: als je een intervisieproces begeleidt, is er dan nog wel sprake van zuivere intervisie? Van leren van-en-met-elkaar? Van zelfstandig lerende groepen? Ik denk van niet. Daarom in dit blog aandacht voor een andere werkwijze om intervisie én effectief te laten werken én intervisie in te zetten zoals het bedoeld is:

Intervisie is een gestructureerd, zelfsturend groepsleerproces ter vergroting van de professionele effectiviteit van iedere deelnemer. Kenmerkend is de collegiale, onderlinge coaching aan de hand van een concrete werksituatie.” Ger van Doorn en Marijke Lingsma in: Intervisiecoaching, 2012.

Succesfactoren intervisie
Allereerst enkele algemeen aanvaarde factoren op een rij die ervoor zorgen dat intervisie leidt tot diepgaand en effectief leren:

  • Vrijwilligheid: deelnemers willen graag van-en-met-elkaar-leren
  • Veiligheid en vertrouwen: veiligheid in de groep en het vertrouwen dat je kunt leren van de anderen
  • Geheimhouding: vertrouwen dat alles wat wordt besproken binnen de context van de intervisiegroep blijft
  • Feedbackvaardigheden: feedback kunnen geven, maar ook ontvangen
  • Luisteren, samenvatten én de juiste vragen stellen
  • Zelfregie: iedere deelnemer is afzonderlijk verantwoordelijk voor wat hij brengt en haalt tijdens het proces

Begeleide intervisie in de praktijk
Als ik de succesfactoren van intervisie lees, kan ik niet anders dan concluderen dat de zelfstandigheid en eigen inbreng van de intervisiedeelnemers van evident belang zijn voor het succes van intervisie. Op het moment dat een intervisiebegeleider intervisietaken overneemt van intervisanten, zoals het groepsproces faciliteren, verdwijnt voor een (groot) de zelfstandigheid en de mate van eigen inbreng. Hierdoor wordt het leerproces niet bevorderd, maar juist geremd!
Een voorbeeld uit de praktijk: In een zorgorganisatie wordt begeleide intervisie ingezet omdat begeleiding ‘noodzakelijk is, omdat we er anders te weinig uithalen’ en ‘om te voorkomen dat het een theekransje wordt’. De groep gaat enthousiast van start en de intervisiebegeleider motiveert en enthousiasmeert de groep om van elkaar te leren. Ook stelt de begeleider nuttige vragen die het leerproces versterken. Tijdens de sessies worden er daarom veel inzichten opgedaan door deelnemers. Buiten de sessies om zie je daar alleen niks van terug. Mensen doen wat ze deden en voelen zich zoals ze zich voelden. Hoe is dat te verklaren?

Begeleide intervisie kan juist leiden tot minder opbrengst
Een deel van het probleem zit naar mijn mening in het gestuurde karakter van de begeleide intervisie. Echt leren om te professionaliseren, leren dat leidt tot verandering van gedachten, gevoel en werkgedrag, komt van binnenuit en wordt getriggerd omdat je iets echt wilt veranderen; er is dan een drive om te leren. Dit leren kan alleen vrijwillig tot stand komen, door zelf sturing te geven aan het leerproces en door zelf de vragen te formuleren die nodig zijn. Intervisie gestuurd door een begeleider leidt daarom eerder tot remming dan groei van het leerproces.
Is er dan helemaal geen begeleiding mogelijk of nodig bij intervisieprocessen om deze te versterken? Dat wel denk ik, maar dan in de vorm van coaching.

Intervisiecoaching als motor voor de start van intervisie
Om intervisie in organisaties wél te laten slagen en te zorgen voor diepgaand leren en toepassing in de praktijk, is intervisiecoaching bij de start van intervisiegroepen een oplossing. Intervisiegroepen worden voorafgaand aan de intervisie én gedurende de eerste intervisiebijeenkomsten gecoacht, zodat de deelnemers de belangrijkste intervisievaardigheden aanleren en een goede transfer bevorderende intervisiemethode leren hanteren om zo een basis te leggen voor het vervolgtraject.
Belangrijk aandachtspunt bij intervisiecoaching is het overbodig maken van de intervisiecoach: de intervisiegroep wordt gecoacht in het oppakken van de eigen verantwoordelijkheid voor de verdere professionalisering. Zo wordt gezorgd voor een snelle start, maar wordt voorkomen dat de zelfstandigheid van de groep in gevaar komt en de eigen inbreng centraal blijft staan. Intervisie wordt zo benut en ingezet zoals intervisie bedoeld is: als zelfstandig lerende groep.

Voor wie is intervisiecoaching geschikt?
Intervisiecoaching is breed toepasbaar bij groepen die willen leren-van-en-met-elkaar. Zelf heb ik ervaring in de zorg en binnen het onderwijs. Zowel bij groepen die ervaring hebben met intervisie als die het concept intervisie niet kennen. Zowel bij laagopgeleiden als hoogopgeleiden.  

Wat levert intervisiecoaching op?
Uit eigen ervaring blijkt dat intervisiecoaching leidt tot meer wederzijds respect, een groeiende samenwerking en effectiever werken in de praktijk. Met intervisiecoaching wordt daarnaast een goede basis gelegd voor andere vormen van leren.

Interesse in de opzet en mogelijkheden van intervisiecoaching? Geef dan een reactie onder dit blog, lees verder in het boek Intervisiecoaching van Ger van Doorn en Marijke Lingsma of neem contact met mij op om hierover door te praten (a.vanderhulst@affecto.nl of 06-14266266).

 

Intervisie benutten zoals intervisie bedoeld is