De titel van dit stukje is de beginregel van een gedicht van Hiëronymus van Alphen, die leefde van 1746 tot 1803. Een periode waarin kinderen werden beschouwd als kleine grote mensen en spelen werd gezien als ‘nutteloos tijdverdrijf’. Tegenwoordig weten we veel beter wat de betekenis is van spelen voor de ontwikkeling van kinderen, maar voor die tijd deed Hiëronymus van Alphen een verrassende uitspraak!
Spelend leren: motivatieverhogend
Waarom haal ik deze gedichtregel aan? Omdat het voor mij een heel belangrijk en daarmee zeer actueel aspect van leren beschrijft. Met betrekking tot leren is veel geschreven en onderzocht. Eén van de onderwerpen die is onderzocht, betreft de rol van motivatie bij leren. Duidelijk is geworden dat intrinsieke motivatie tot leren een belangrijke rol speelt bij het leerproces. En zijn we niet enorm (intrinsiek) gemotiveerd als we spelend leren? Denk maar eens aan kinderen die spelenderwijs leren skaten of gamen? Niemand die ze dwingt, maar toch leren ze vaak razendsnel een nieuwe vaardigheid aan!
Spelend leren: beklijft langer
Door spelend leren, of anders gesteld experimenterend leren, onthoud je het geleerde beter en langer. Denk maar eens terug aan je leerervaringen van de middelbare school. Wat is beter blijven hangen? Een gelezen tekst uit een schei- of natuurkundeboek? Of proefjes die je uitvoerde met schei- of natuurkunde? En, wat maakte meer indruk: een opsomming van geschiedenisfeiten of een (voor-)gelezen historisch verhaal? Waarschijnlijk de meer speelse elementen, namelijk de proefjes en de verhalen.
Spelend leren: vorm van informeel leren Spelend leren is een vorm van ‘informeel leren’. Dat is leren dat spontaan plaatsvindt, zonder dat de leeromgeving daarvoor speciaal wordt ingericht. Enkele kenmerken hiervan zijn :
– leren vindt spontaan plaats en je hebt het veelal niet in de gaten,
– het leren wordt getriggerd doordat zich iets voordoet dat niet kan worden opgelost met het bestaande kennis- of vaardighedenrepertoire,
– het geleerde wordt meteen ‘in actie’ toegepast.
Spelend leren: kans voor formeel leren
Het tegenovergestelde van informeel leren vindt plaats op school of tijdens een training. Op school en in een training wordt het leerproces gestuurd en het programma ingericht; dit betreft het formele leren. Een grote uitdaging bij formeel leren, is het aanboren van de (intrinsieke) motivatie bij de lerenden; een voorwaarde om (beklijvend) te leren. Bij informele leerprocessen, zoals spelend leren, bestaat dit motivatie- en beklijvingsprobleem niet.
Toepassen van kenmerken van informeel leren biedt daarom kansen voor de inrichting van formele leeromgevingen . Leren wordt daarmee leuker (wat de motivatie verhoogt) en het leren beklijft langer (wat toch de bedoeling is van leren).
Spelend leren: niks nieuws onder de zon, maar pas op!
Spelend leren wordt op veel plaatsen al toegepast. Denk bijvoorbeeld aan managementgames, of activerende werkvormen in trainingen en op scholen. Waarom besteed ik er dan toch een stukje aan in de nieuwsbrief? Om twee redenen. Ten eerste omdat ik het belangrijk vind aan te geven waarom spelend leren werkt en hoe het kan worden onderbouwd vanuit onze huidige theorieën. Ten tweede omdat ik wil benadrukken dat het belangrijk is spelende leerelementen te koppelen aan het beoogde leerdoel. Veel te vaak zie ik in de praktijk dat het middel (de leuke werkvorm of het mooie spel) het doel gaat worden in plaats van het middel om een bepaald doel te bereiken.
Ik pleit dus zeker voor meer spelelementen in het onderwijs en training, maar dan wel passend bij het gestelde leerdoel. Dan vormt het een krachtige meerwaarde.
Meer interesse in dit onderwerp?
Geloof je ook dat informeel leren en spelelementen de motor van het leerproces kunnen aanzetten? Ik hoor het graag!
|
Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen