5 Tips voor het achterhalen van de leerbehoefte

Bij het ontwerpen, begeleiden of adviseren van ieder type leertraject is het belangrijk de leerbehoefte van je doelgroep in kaart te brengen. Daarmee bedoel ik de werkelijke leervraag, soms ook de vraag achter de vraag.

Zonder te weten wat de leerbehoefte is, kun je geen goed leertraject neerzetten of kiezen. Hoe mooi en interessant dit traject er verder ook uitziet!

Een voorbeeld: Het is vrij onzinnig om een fotografiecursus te ontwikkelen en aan te bieden waarin diverse camera-instellingen worden besproken als de groep studenten in werkelijkheid wil leren hoe je een goede compositie maakt. Belangrijk dus om te weten welke leervraag je doelgroep heeft als ze vragen om een fotografiecursus.

Een ander voorbeeld: Als een manager de afdeling HR vraagt om zijn team te trainen in verkoopvaardigheden, is het belangrijk voor HR te achterhalen of ‘aanleren van verkoopvaardigheden’ de werkelijke leerbehoefte is van het team én of dit het beoogde effect zal hebben. Bij navraag door een HR-medewerker kan bijvoorbeeld blijken dat het probleem van de manager is dat de verkoopresultaten van zijn afdeling teruglopen. De manager denkt dat het vergroten van de verkoopvaardigheden van zijn team de oplossing is. Maar wellicht komt de HR-medewerker in het gesprek tot de ontdekking dat het team prima verkoopvaardigheden heeft, maar niet klantvriendelijk te werk gaat bij het oplossen van klachten. Een training of coachtraject gericht op klantvriendelijkheid zal dan veel logischer zijn om in te zetten voor dit team.

Het achterhalen van de werkelijke leerbehoefte bij je doelgroep, je coachee of bij jezelf (!) is van evident belang bij het ontwerpen, aanbieden of kiezen van een leertraject. Maar hoe doe je dat? 5 Tips om hiermee aan de slag te gaan:

1.       Wat is het doel van het leertraject? Moet er bijvoorbeeld een probleem worden opgelost (zoals in het voorbeeld van de manager hierboven), wil iemand iets nieuws leren (zoals een medewerker die wil groeien in zijn werk of een leerling die een beroep in de vingers wil krijgen) of is er misschien sprake van bijscholing om up-to-date te blijven?

2.       Voorkennis achterhalen De leerbehoefte kan alleen worden vastgesteld, als je weet wat iemand al in huis heeft. Stel je weet dat het doel van een leertraject het leren schrijven van een blog is. Dan is het belangrijk om te weten wat de deelnemers al weten. Hebben ze voldoende kennis van spelling en grammatica? En van schrijven voor internet? Van verhaallijnen? Etc. Het antwoord op deze vragen bepaalt welke leerbehoefte de deelnemers hebben en op welk niveau je het leertraject insteekt.

3.       Luisteren Werkelijk luisteren naar de ander is lastiger dan we denken. Onze eigen gedachten zitten ons soms in de weg  waardoor we niet echt luisteren naar de ander (want ‘we hebben al vaker een dergelijk traject gedraaid’, of ‘we kennen dit probleem wel’, of ‘we weten best wat er van iemand in een bepaald beroep wordt verwacht’) en ook onze interesses bepalen wat we willen horen (als je zelf een onderwerp interessant vindt, zul je daar eerder over willen schrijven, vertellen of presenteren dan als je iets minder interessant vindt). Als je luistert naar het verhaal van de ander is het belangrijk open, alert en nieuwsgierig te zijn, zonder oordeel vooraf.

4.       Open vragen stellen Het stellen van open vragen (in tegenstelling tot gesloten vragen waarop je een kort antwoord kunt geven als ´ja´ of ´nee´) tijdens een gesprek zorgt ervoor dat je kunt doorvragen op de kern. Wat iemand vertelt, is namelijk lang niet altijd de kern van de zaak (soms omdat iemand dit zelf ook niet weet (komt in coaching vaak voor), of omdat het voor de ander zo gewoon is (zie je vaak bij doorgewinterde beroepsbeoefenaren die je bevraagt wat belangrijk is te kennen en kunnen voor een starter in een beroep)). Door goed te luisteren hoor je dat er meer achter een verhaal schuilt en zie je aanknopingspunten om door te vragen. Open vragen beginnen met woorden als: hoe, wie, wat, waar en waarom?

5.       Samenvatten Dit punt hangt samen met de vorige twee: luisteren en open vragen stellen. Samenvatten van wat de ander heeft gezegd, zorgt ervoor dat je controleert of je goed hebt begrepen en geïnterpreteerd wat de ander zei én of je de juiste kern uit het verhaal hebt gehaald. Bijvoorbeeld: ‘Je zegt dat je moeite hebt met solliciteren en ik begrijp uit je verhaal dat dit vooral te maken heeft met het profileren van jezelf tijdens een gesprek. Klopt dat?’.